Op 1 juli 2014 trad Marc Hemmelder in dienst als uitvoerend bestuurder van Nefrovisie. Op 1 oktober 2020 wordt hij afdelingshoofd en hoogleraar nefrologie bij Maastricht UMC+. Hij heeft er zin in. ‘Ik laat Nefrovisie met een gerust hart achter en zie dit Limburgse avontuur als een mooie kans!’

Zeventien jaar heeft Hemmelder met zijn gezin in het Friese Grouw gewoond. Al die jaren was hij als nefroloog verbonden aan Medisch Centrum Leeuwarden. Daarnaast is hij in de loop der jaren een toenemend aantal bestuursfuncties gaan bekleden, in zijn eigen ziekenhuis maar ook nationaal.

Hoe trof je Nefrovisie in 2014 aan?

Ik zag een organisatie die kort daarvoor uit drie verschillende stromen was ontstaan: het Hans Mak instituut, Renine en Diavisie. Renine zat nog in Leiden en de medewerkers waren hun weg aan het zoeken in de nieuwe situatie. Wel met veel betrokkenheid en positieve energie, dat viel meteen op.’

Waar lag in het begin de bestuurlijke focus?

De eerste drie jaar is vooral veel geïnvesteerd in samenhang, zowel intern als naar buiten toe. In december 2015 verhuisde Renine vanuit Leiden naar Lunetten, waar Nefrovisie toen nog gevestigd was. Dat was een eerste mijlpaal. Een tweede belangrijke stap was de verhuizing van Nefrovisie naar het Moreelsepark, in 2016. Deze centrale locatie, midden in de stad, biedt grote voordelen.’

‘Vanaf het begin was de vernieuwing van Renine ook een belangrijk aandachtspunt. Mijn voorganger Frans van Ittersum had dat al in gang gezet. Ik denk dat we hier goed in zijn geslaagd. Met de vernieuwde registratie is goed voorgesorteerd op toekomstige ontwikkelingen, bijvoorbeeld de zeer gewenste uitwisseling van gegevens over dialyse en niertransplantatie. Nefrovisie werkt daarin nauw samen met de NOTR, de Nederlandse Transplantatie Registratie.
Mijn ideaal is dat de registratie de totale keten gaat beslaan, inclusief de fase waarin chronische nierschade of een specifieke nierziekte vastgesteld wordt. Dat gaat dus over preventie van nierschade en daar zit ook de maatschappelijke winst. Hierbij zullen veel medische specialismen betrokken moeten zijn. Best een ingewikkelde klus, een mooie uitdaging voor mijn opvolger!’

Het visitatiesysteem is ook grondig vernieuwd. Wat heeft dat opgeleverd?

‘Eerlijk gezegd had ik nooit zoveel met de visitatie. Zoals het was bracht het een te grote administratieve last voor de professionals met zich mee. Onder leiding van Marc ten Dam is hard gewerkt aan een slankere visitatiesystematiek die meer gericht is op toetsing van uitkomsten en die ook beter geautomatiseerd is. Visitatie en registratie zijn nu efficiënt met elkaar gekoppeld.‘

‘Het kwaliteitssysteem van de nefrologie heeft echt een voorbeeldfunctie in de medische wereld. Vanuit de Federatie Medisch Specialisten krijgen we regelmatig verzoeken om uit te leggen hoe het bij ons werkt. Het is belangrijk om van elkaar te leren. Daarom werkt Nefrovisie ook samen met andere grote kwaliteitsregistraties zoals de Nederlandse Hartregistratie, NICE en DICA. Wat mij betreft is de stip op de horizon dat alle klinische data voor kwaliteitsregistraties uit de patiëntendossiers, de EPD’s, gehaald kunnen worden. Vanzelfsprekend met toestemming van de patiënt. Dan hoeven professionals geen extra handelingen meer uit te voeren ten behoeve van de kwaliteitsregistratie. Zo hoort het te zijn, daar moeten we met z’n allen naartoe werken.

Langzaam op gang komen

Terugkijkend op zes jaar Nefrovisie gebruikt Hemmelder de beeldspraak van een tanker. ‘Je bent lang bezig met de voorbereiding en daarna kom je langzaam op gang. De kwaliteit van het instrumentarium en de bemanning is cruciaal en je moet tijdig anticiperen op externe invloeden. Verder moet je zorgen dat je op koers blijft en niet te snel willen, het is behoedzaam manoeuvreren. Ik beschouw het als een voorrecht dat ik samen met het bestuur zes jaar aan het roer van Nefrovisie mocht staan. Zowel inhoudelijk als technisch is het voor mij een heel interessante tijd geweest. Tevreden ben ik ook over de vele vormen van samenwerking die we op gang hebben kunnen brengen. Zo zijn er hele mooie projecten ontstaan uit de samenwerking met de Nierpatiëntenvereniging en de Nierstichting en er komen er steeds meer bij. De samenwerking met andere registraties heeft twee jaar geleden geleid tot de oprichting van het platform Samenwerkende Kwaliteitsregistraties. Als medisch specialisten kunnen we daar veel aan hebben in de toekomst. We kunnen hierdoor op een uniforme manier data verzamelen voor registratie en onderzoek. De samenwerkende kwaliteitsregistraties kunnen ook een antwoord geven op de vraag wat zinnige zorg is en hoe het allemaal financieel haalbaar kan blijven. De overheid en de zorgverzekeraars hebben daar ook dringend behoefte aan. Nefrovisie is sinds februari van dit jaar NEN 7510 gecertificeerd. Dat laat zien dat we de zaken goed op orde hebben en state of the art werken.

Onderzoek

Hemmelder heeft in die zes jaar ook een belangrijke ontwikkeling gezien in het onderzoek. ‘Nefrovisie heeft zich steeds op de positie gesteld: wij doen zelf geen onderzoek maar we kunnen het wel deskundig faciliteren, mits het past in onze doelstelling. Ik heb het vertrouwen in de organisatie zien groeien en we zijn bij steeds meer interessante onderzoeksprojecten betrokken geraakt. Ik noem DOMESTICO, het project over thuisdialyse en de Nederlandse Nieratlas, waarin zorgkosten voor nierziekte behandeling beschikbaar wordt gemaakt. Maar ook het PROMs-project en het POLDER- project over zorg voor ouderen met nierfalen. Nefrovisie ontwikkelt de database voor zulke projecten, helpt bij het opstellen van vragenlijsten en we kunnen de data verwerken en analyseren. De nefrologie kan zijn voordeel doen met de professionele manier waarop Nefrovisie dit doet. Daar ben ik echt heel enthousiast over geworden.’

En nu: van Friesland naar Maastricht. Geografisch kan je niet veel lager zakken. Hoe zit dat inhoudelijk?

‘Ik volg bij het MUMC Karel Leunissen op als afdelingshoofd van de onderafdeling nefrologie binnen de afdeling interne geneeskunde. Mijn primaire taak is die afdeling goed leiden, de opleiding van aankomende nefrologen aansturen en onderzoek doen. Dat lijkt me leuk en interessant. Ik ga werken in een vakgroep die altijd belangrijk onderzoek heeft gedaan op het gebied van dialyse. De onderzoekslijn die ik als hoogleraar wil uitzetten, zal zich meer richten op de preventie van chronische nierschade en het koppelen van uitkomsten aan wat patiënten belangrijk vinden. Deze ambitie heeft bij Nefrovisie zeker een nieuwe impuls gekregen.’

‘Ik laat met een gerust hart een organisatie achter die goed is voorbereid op de toekomst. Met een klein maar enthousiast team dat open staat voor vernieuwing. Ik wens Nefrovisie toe dat ze haar belangrijke rol kan blijven vervullen, ongeacht hoe de toekomst er uit gaat zien.’

22 september is je afscheidssymposium in Utrecht. Enig idee hoe dat er uit gaat zien?

‘Weinig. Ik weet dat het aantal deelnemers is beperkt tot veertig vanwege de Covid-19 regels. En ik mocht zelf enkele sprekers aandragen. Verder wacht ik maar rustig af. De organisatie is in handen van Hennie van IJzerloo, dus dan komt het zeker goed!’

Interview: Afke Hielkema